📌 प्रस्तावना
मका हे खरीप हंगामातील एक प्रमुख पीक आहे. पावसाळ्यात लावलेला मका योग्य व्यवस्थापनाने चांगले उत्पादन देतो. मात्र, काढणी योग्य वेळी न केल्यास दाण्यांचा दर्जा, उत्पन्न आणि बाजारभावावर विपरीत परिणाम होतो. त्यामुळे शेतकऱ्यांसाठी योग्य नियोजन आवश्यक आहे.
🌱 मका काढणीची योग्य वेळ
-
दाणे कडक, कणखर व सोनसळी रंगाचे दिसू लागतात.
-
कणसावरील शेंडे व साली कोरडे होतात.
-
दाण्यातील आर्द्रता साधारण २०-२५% राहते.
-
कणसाला नखाने दाबल्यास पांढरा रस निघत नाही.
🛠️ काढणीची पद्धत
-
हाताने काढणी – शेतकरी साधारण हाताने कणसे तोडून वाळवतात.
-
यांत्रिक काढणी – आधुनिक हार्वेस्टर मशीनद्वारे काढणी केल्यास वेळ व श्रम वाचतात.
-
कणसे वाळवणे – काढणीनंतर कणसे उन्हात ७–१० दिवस वाळवावीत.
-
धान्य वेगळे करणे – यांत्रिक शेलरच्या साहाय्याने दाणे कणसापासून वेगळे करणे फायदेशीर.
🛑 काढणीवेळी घ्यावयाची काळजी
-
अति ओलसर कणसे साठवू नयेत, बुरशी लागते.
-
धान्य उन्हात नीट वाळवल्यावरच गोदामात भरावे.
-
धान्य साठवताना हवेशीर पिशव्या/बिन्स वापरावेत.
-
कीड व बुरशीपासून बचावासाठी योग्य औषधांचा वापर करावा.
📊 पुढील नियोजन
-
धान्य विक्री – बाजारभाव तपासून वेळेवर विक्री करणे.
-
साठवणूक – भविष्यात चांगला भाव मिळवण्यासाठी धान्य सुरक्षित साठवणे.
-
पेरणीसाठी बीजधान्य – निवडक कणसे बाजूला ठेवून बीज म्हणून वापरावे.
-
आंतरपिके नियोजन – मका काढणीनंतर हंगामानुसार गहू, हरभरा, ज्वारी यासारखी पिके घेण्याचे नियोजन करावे.
🔍 निष्कर्ष
पावसाळी मका पिकाची काढणी योग्य वेळी आणि वैज्ञानिक पद्धतीने केल्यास उत्पादन, धान्याची गुणवत्ता व बाजारभाव सुधारतो. त्याचबरोबर पुढील हंगामासाठीचे नियोजन शेतकऱ्यांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम बनवते.
टिप्पणी पोस्ट करा